Już 15 maja premierę będzie miała niezwykle ważna książka dr Marka Kaczmarzyka – „Unikat. Biologia wyjątkowości”. Poniżej prezentujemy fragmenty ze wstępu do tej wspaniałej książki:
Co widzimy kiedy patrzymy na grupę dzieci bawiących się wspólnie na szkolnym boisku? Załóżmy, że to uczniowie jednej klasy w czasie długiej przerwy. Kilkanaście młodych osób w podobnym wieku. Daty ich urodzin dzieli najwyżej kilka miesięcy. Ich rodziny mieszkają zapewne w najbliższej okolicy. Rodzice są w podobnym wieku, mówią w tym samym języku, oglądają i interpretują informacje pochodzące z tego samego, zrozumiałego dla nich otoczenia. Struktura rodzin jest podobna i zdecydowana większość wyznaje podobne wartości nawet jeżeli czasem nazywa je inaczej i w innym miejscu widzi źródła ich znaczenia. W podobny sposób definiują też zdrowy rozsądek.
(…)
Wróćmy do naszej klasy, bo przecież młodych ludzi nie powinno się zostawiać zbyt długo bez nadzoru. Świadczy o tym dobitnie to jak bardzo młodzi nie lubią “pańskiego oka” dorosłych opiekunów. Zostawmy je przez chwilę a kłopoty murowane…
Każde z dzieci, na które patrzymy jest systemem, całością, która jest czymś więcej niż suma składających się na nią części. Są one wynikiem nieprawdopodobnie złożonego ciągu nieprawdopodobnie mało prawdopodobnych zdarzeń. Ich splot, wbrew efektom gramatycznej ekwilibrystyki poprzedniego zdania, wcale nie był przypadkowy. Jeśli spojrzymy z dostatecznie szerokiej perspektywy, zobaczymy nie ciąg chaotycznych ruchów ale proces prowadzący do długiego szeregu zwycięstw nad przeciwnościami losu reprezentowanymi przez wyzwania, najczęściej niezbyt przychylnego środowiska. Zwycięstwo oznacza posiadanie cech, które pozwalają na sprostanie wymogom otoczenia czyli na przetrwanie. Rzecz w tym, że środowisko zmienia się w czasie, zmieniają się także jego wymagania, a ponieważ zmiany te mają charakter losowy, niemożliwe jest przewidywanie ich kierunku. Oznacza to, że grupa może odpowiedzieć na nie w jeden tylko bezpieczny sposób – utrzymując duże zróżnicowanie cech. W takich warunkach istnieje spore prawdopodobieństwo, że konkretny członek grupy nie podoła wyzwaniu, ale niewielkie, że nie uda się to żadnemu z nich. Jeżeli każde z naszych dzieci jest takim właśnie systemem, a ich przyszłości nie jesteśmy w stanie przewidzieć, jedynym sposobem zapewnienia im bezpieczeństwa jest wspieranie różnorodności rozwiązań, jakie będą one mogły stosować w przyszłości. To oczywiście uniemożliwi realizację naszego marzenia i narazi nas na problemy dzisiaj. Różnorodność nie jest uciążliwym artefaktem, nie jest przejściowym, niedoskonałym stanem, cechą zbiorowości, która przeszkadza tylko w osiągnięciu bezpiecznej równowagi. Jest natomiast najistotniejszym, najwartościowszym i najbezpieczniejszym sposobem na oswajanie przyszłości. Niepowtarzalność każdego z nas jest najlepszym sposobem na przetrwanie gatunku. Ten fakt wiąże nas ze wszystkim co żyje. Jest naszym sposobem na życie.
Biologia naszego gatunku, podobnie jak i innych, biologią wyjątkowości. Jeśli chcemy zrozumieć siebie, a jest to jeden z warunków świadomego działania, musimy zrozumieć także naszą wyjątkowość.
Dzieci w naszej klasie stanowią potencjalny zbiór niepowtarzalnych sposobów widzenia i radzenia sobie ze światem. Ich wyjątkowość nie oznacza odmienności, bo ta ostatnia wymagałaby istnienia jakiejś obiektywnej normy, wzorca człowieka, te zaś są jedynie umowami reprezentującymi statystyczną większość. O normach, ich źródłach i znaczeniu napisano bardzo wiele. Ich znaczenie jest oczywiste. Porządkują świat i stanowią punkty odniesienia, jednak wszyscy ci, którzy próbują budować na nich świat, powinni rozumieć to, że wyjątkowość ma swoje źródła w podstawowych cechach wszystkiego co żyje. Biologiczne podłoże wyjątkowości jest dobrym punktem wyjścia do jej zrozumienia na pozostałych poziomach złożoności systemów jakimi jesteśmy. Zapraszam więc w podróż do biologicznych fundamentów wyjątkowości i poszukiwania powodów jej znaczenia.
Dla rodzica
Dla rodzica